پیش‌بینی رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی الاولی 1445 قمری در ایران
برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و ... مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی 60 درجۀ جنوبی تا 60 درجۀ شمالی است و برای عرض‌های بیشتر از 60 درجه پاسخ‌گو نیست.)
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی الاولی 1445 قمری، در غروب دوشنبه 22 آبان 1402 شمسی برابر با 13 نوامبر 2023 میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی‌الاولی 1445 قمری، در غروب سه‌شنبه 23 آبان 1402 شمسی برابر با 14 نوامبر 2023 میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه جمادی الأُولی 1445 قمری، در غروب چهارشنبه 24 آبان 1402 شمسی برابر با 15 نوامبر 2023 میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به‌سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال در اوضاع جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ امّا روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری*:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت 9:27 UTC یا 12:57 IRST دوشنبه 13 نوامبر 2023 میلادی رخ می‌دهد؛ امّا حدود 15.5 ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود 19 ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
با پوزش از خوانندگان و به‌علّت کمبود وقت نگارنده، رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، سیستانی، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سبحانی، جوادی آملی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
1- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب دوشنبه 22 آبان 1402 شمسی برابر با 13 نوامبر 2023 میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است.
2- در غروب سه‌شنبه 23 آبان 1402 شمسی (و 29 ربیع الثانی 1445 قمری در ایران) برابر با 14 نوامبر 2023 میلادی، رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در نیمۀ شمالی ایران، تقریباً نشدنی و در جنوب ایران (نوار ساحلی خلیج فارس و دریای عمان)، بسیار دشوار است و احتمال اندکی می‌رود در این نوار جنوبی پس از مکان‌یابی و رؤیت با ابزار، هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
3- در غروب چهارشنبه 24 آبان 1402 شمسی (و 30 ربیع الثانی 1445 قمری در ایران) برابر با 15 نوامبر 2023 میلادی، هلال در سراسر ایران به‌راحتی با چشم عادی دیده می‌شود و پنجشنبه 25 آبان 1402 شمسی برابر با 16 نوامبر 2023 میلادی، روز اوّل ماه جُمادَی الأُولیٰ 1445 قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحید خراسانی)
1- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب دوشنبه 22 آبان 1402 شمسی برابر با 13 نوامبر 2023 میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است.
2- در غروب سه‌شنبه 23 آبان 1402 شمسی برابر با 14 نوامبر 2023 میلادی، رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در نیمۀ شمالی ایران، تقریباً نشدنی و در جنوب ایران (نوار ساحلی خلیج فارس و دریای عمان)، بسیار دشوار است و احتمال اندکی می‌رود در این نوار جنوبی پس از مکان‌یابی و رؤیت با ابزار، هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود؛ امّا در همین غروب، در محدودۀ سبزرنگ و نارنجی‌رنگ نقشۀ دو (از جمله: بیشترِ قارّۀ آفریقا و بخشی از عربستان) هلال مطمئنّاً با چشم عادی دیده می‌شود و ایران نیز، در بیشترِ شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، چهارشنبه 24 آبان 1402 شمسی برابر با 15 نوامبر 2023 میلادی، روز اوّل ماه جمادی الأُولی 1445 قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خویی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی گلپایگانی(ره)، محمّداسحاق فیّاض)
1- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب دوشنبه 22 آبان 1402 شمسی برابر با 13 نوامبر 2023 میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است.
2- در غروب سه‌شنبه 23 آبان 1402 شمسی برابر با 14 نوامبر 2023 میلادی، رؤیت هلال با چشم غیر مسلّح در نیمۀ شمالی ایران، تقریباً نشدنی و در جنوب ایران (نوار ساحلی خلیج فارس و دریای عمان)، بسیار دشوار است و احتمال اندکی می‌رود در این نوار جنوبی پس از مکان‌یابی و رؤیت با ابزار، هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود؛ امّا در همین غروب، در محدودۀ سبزرنگ و نارنجی‌رنگ نقشۀ دو (از جمله: بیشترِ قارّۀ آفریقا و بخشی از عربستان) هلال مطمئنّاً با چشم عادی دیده می‌شود و ایران نیز، در بخشی از شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، چهارشنبه 24 آبان 1402 شمسی برابر با 15 نوامبر 2023 میلادی، روز اوّل ماه جمادی الأُولی 1445 قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
1- در غروب دوشنبه 22 آبان 1402 شمسی برابر با 13 نوامبر 2023 میلادی، در محدودۀ نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (جنوب اقیانوس آرام) هلال با چشم عادی دیده می‌شود؛ ازاین‌رو، برای ایران و همۀ نقاط زمین، سه‌شنبه 23 آبان 1402 شمسی برابر با 14 نوامبر 2023 میلادی، روز اوّل ماه جمادی الأُولی 1445 قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
1- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب دوشنبه 22 آبان 1402 شمسی برابر با 13 نوامبر 2023 میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است.
2- در غروب سه‌شنبه 23 آبان 1402 شمسی (و 29 ربیع الثانی 1445 قمری در ایران) برابر با 14 نوامبر 2023 میلادی، رؤیت هلال با چشم مسلّح در سه‌چهارمِ پایینی ایران، محقّق می‌شود؛ امّا در شمال‌غربی و شمال و شمال‌شرقی ایران (نیمۀ شمالی استان کردستان، سراسرِ استان‌های آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و زنجان و اردبیل و قزوین و گیلان و مازندران و البرز و تهران و گلستان و خراسان شمالی و خراسان رضوی، بیشترِ استان سمنان به‌جز نوار جنوبی آن، و شمال‌شرقی استان یزد) رؤیت هلال با چشم مسلّح، بسیار دشوار است.
3- در نتیجه، استهلال، تعیین‌کننده است: اگر گزارش معتبری از رؤیت هلال با چشم مسلّح در مناطق شمالی (نام‌برده در بند پیشین) به دست آید، در سراسر ایران، چهارشنبه 24 آبان 1402 شمسی برابر با 15 نوامبر 2023 میلادی، روز اوّل ماه جمادی الأُولی 1445 قمری خواهد بود؛ و اگر فقط گزارش معتبری از رؤیت هلال با چشم مسلّح در مناطق میانی یا جنوبی کشور به دست آید، تنها در منطقۀ رؤیت هلال و مناطق هم‌افق با آن و جنوبی‌تر از آن، چهارشنبه 24 آبان 1402 شمسی برابر با 15 نوامبر 2023 میلادی، روز اوّل ماه جمادی الأُولی 1445 قمری خواهد بود (زیرا با توجّه به «شرط اتّحاد افق» و دقّت در نقشه‌های هم‌افقی، صِرف تحقّق رؤیت با چشم مسلّح در مناطق میانی یا جنوبی ایران، برای اثبات اوّل ماه در مناطقِ شمالی‌تر از آن، مفید نیست)؛ و در آن مناطق شمالی (نام‌برده در بند پیشین)، پنجشنبه 25 آبان 1402 شمسی برابر با 16 نوامبر 2023 میلادی، روز اوّل ماه جُمادَی الأُولیٰ 1445 قمری خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری همدانی)
1- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب دوشنبه 22 آبان 1402 شمسی برابر با 13 نوامبر 2023 میلادی، در سراسرِ ایران، ممتنع و ناممکن است.
2- در غروب دوشنبه 22 آبان 1402 شمسی برابر با 13 نوامبر 2023 میلادی، در محدوده‌های آبی و صورتی و نارنجی‌رنگ نقشۀ یک (مرکز و جنوب و جنوب‌شرقی اقیانوس آرام) هلال مطمئنّاً با چشم مسلّح دیده می‌شود و ایران نیز، در بخشی از شب با آنجا مشترک است؛ در نتیجه، در سراسر ایران، سه‌شنبه 23 آبان 1402 شمسی برابر با 14 نوامبر 2023 میلادی، روز اوّل ماه جمادی الأُولی 1445 قمری خواهد بود.
***
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
http://aasemaan25.blog.ir/post/Helal-Chashm-Ofoq
پی‌نوشت:
*: 1. هدف این وبلاگ، بیان ساده و کوتاه و قابل فهم مطلب برای عموم است و اعداد فنّی و محاسباتی مربوط به «زمان غروب خورشید و ماه، سمت و ارتفاع خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای آن دو، فاز ماه و ...» عمداً ذکر نمی‌شود؛ وگرنه همۀ اعداد با نرم‌افزار محاسبه شده و کپی‌پیستِ آنها کاری ندارد.
2. به‌علّت کمبود وقت نگارنده، گزارش‌های استهلال در وبلاگ درج نمی‌شود.