پیش‌بینی رؤیت‌پذیری هلال ماه صفر 1445 قمری در ایران
برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و ... مؤثّرند. امروزه، برنامه‌هایی تهیّه شده‌اند که با محاسبات رایانه‌ای و طبق معیارهای ریاضی و تجربی، این عوامل را برای بیشترِ نقاط زمین در نظر می‌گیرند و الگوهای رؤیت‌پذیری هلال ماه را پیش‌بینی و ترسیم می‌کنند. (معیارها برای محدودۀ عرض جغرافیایی 60 درجۀ جنوبی تا 60 درجۀ شمالی است و برای عرض‌های بیشتر از 60 درجه پاسخ‌گو نیست.)
نقشۀ یک: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه صفر 1445 قمری، در غروب چهارشنبه 25 مرداد 1402 شمسی برابر با 16 آگوست 2023 میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ دو: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه صفر 1445 قمری، در غروب پنجشنبه 26 مرداد 1402 شمسی برابر با 17 آگوست 2023 میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
نقشۀ سه: نقشۀ رؤیت‌پذیری هلال ماه صفر 1445 قمری، در غروب جمعه 27 مرداد 1402 شمسی برابر با 18 آگوست 2023 میلادی، بر اساس معیار «یالوپ»:
توضیحات رنگ در نقشۀ با معیار «یالوپ»:
در مناطقی که در رنگ سبز قرار دارند، هلال به‌سادگی با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ زرد (شبیه نارنجی) قرار دارند، هلال در اوضاع جوّی مناسب، با چشم غیر مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که در رنگ ارغوانی (شبیه صورتی) قرار دارند، رؤیت هلال ممکن است نیاز به ابزار و چشم مسلّح داشته باشد؛ یعنی پس از رؤیت با ابزار، ممکن است هلال با چشم غیر مسلّح نیز دیده شود.
در مناطقی که در رنگ آبی قرار دارند، هلال فقط با چشم مسلّح دیده می‌شود.
در مناطقی که بی‌رنگ هستند، رؤیت هلال ناممکن و نشدنی است. (زیرا مقارنه پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد و ماه نیز پس از غروب آفتاب، غروب می‌کند؛ امّا روشنایی هلال به اندازه‌ای نیست که حتّی با چشم مسلّح دیده شود!)
در مناطقی که در رنگ قرمز قرار دارند، رؤیت هلال ممتنع و غیر قابل تحقّق است. (زیرا ماه پیش از غروب آفتاب، غروب می‌کند یا اینکه مقارنه پس از غروب آفتاب رخ می‌دهد.)
نتیجه‌گیری*:
مقارنۀ ماه و خورشید در ساعت 9:38 UTC چهارشنبه 16 آگوست 2023 میلادی رخ می‌دهد؛ امّا حدود 16 ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم مسلّح، و حدود 20.5 ساعت برای امکان نخستین رؤیت هلال با چشم عادی زمان لازم است.
با پوزش از خوانندگان و به‌علّت کمبود وقت نگارنده، رؤیت‌پذیری هلال بنا بر مبانی مختلف فقهی، تنها برای کشور ایران چنین پیش‌بینی می‌شود:
مبنای یکم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی مشهور فقهاء مانند حضرات آیات عظام امام‌خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، اراکی(ره)، سیّدمحمّد صدر(ره)، سیستانی، شبیری زنجانی، مکارم شیرازی، سبحانی، جوادی آملی، سیّدمحمّدتقی مدرّسی)
1- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب چهارشنبه 25 مرداد 1402 شمسی برابر با 16 آگوست 2023 میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
2- در غروب پنجشنبه 26 مرداد 1402 شمسی (و 29 محرّم 1445 قمری در ایران) برابر با 17 آگوست 2023 میلادی، امکان رؤیت هلال با چشم عادی در سراسر ایران وجود دارد و در اوضاع جوّی مناسب، هلال دیده می‌شود و جمعه 27 مرداد 1402 شمسی برابر با 18 آگوست 2023 میلادی، روز اوّل ماه صفر 1445 قمری خواهد بود.
***
مبنای دوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بیشترِ شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی وحید خراسانی)
1- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب چهارشنبه 25 مرداد 1402 شمسی برابر با 16 آگوست 2023 میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است؛ و اگرچه در محدودۀ صورتی‌رنگ نقشۀ یک (بخش‌هایی از مرکز اقیانوس آرام) احتمال اندکی برای رؤیت هلال با چشم عادی هست؛ امّا ایران با محدودۀ رؤیت هلال، در بیشترِ شب، اشتراک ندارد.
2- در غروب پنجشنبه 26 مرداد 1402 شمسی برابر با 17 آگوست 2023 میلادی، امکان رؤیت هلال با چشم عادی در سراسر ایران وجود دارد و در اوضاع جوّی مناسب، هلال دیده می‌شود و جمعه 27 مرداد 1402 شمسی برابر با 18 آگوست 2023 میلادی، روز اوّل ماه صفر 1445 قمری خواهد بود.
***
مبنای سوم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام خویی(ره)، تبریزی(ره)، لطف‌الله صافی گلپایگانی(ره)، محمّداسحاق فیّاض)
1- رؤیت هلال با چشم عادی در غروب چهارشنبه 25 مرداد 1402 شمسی برابر با 16 آگوست 2023 میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است؛ و اگرچه در محدودۀ صورتی‌رنگ نقشۀ یک (بخش‌هایی از مرکز اقیانوس آرام) احتمال اندکی برای رؤیت هلال با چشم عادی هست؛ امّا ایران با محدودۀ رؤیت هلال، در بخشی از شب نیز، اشتراک ندارد.
2- در غروب پنجشنبه 26 مرداد 1402 شمسی برابر با 17 آگوست 2023 میلادی، امکان رؤیت هلال با چشم عادی در سراسر ایران وجود دارد و در اوضاع جوّی مناسب، هلال دیده می‌شود و جمعه 27 مرداد 1402 شمسی برابر با 18 آگوست 2023 میلادی، روز اوّل ماه صفر 1445 قمری خواهد بود.
***
مبنای چهارم: مبنای «لزوم رؤیت هلال با چشم عادی» و «کفایت رؤیت در هر نقطه‌ای برای همۀ نقاط زمین» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی بشیرحسین نجفی)
1- در غروب چهارشنبه 25 مرداد 1402 شمسی برابر با 16 آگوست 2023 میلادی، در محدودۀ صورتی‌رنگ نقشۀ یک (بخش‌هایی از مرکز اقیانوس آرام) احتمال اندکی برای رؤیت هلال با چشم عادی هست که در صورتِ اثبات رؤیت، برای ایران و همۀ نقاط زمین، پنجشنبه 26 مرداد 1402 شمسی برابر با 17 آگوست 2023 میلادی، روز اوّل ماه صفر 1445 قمری خواهد بود؛ وگرنه، جمعه 27 مرداد 1402 شمسی برابر با 18 آگوست 2023 میلادی، روز اوّل ماه صفر 1445 قمری خواهد بود.
***
مبنای پنجم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «اشتراط اتّحاد افق» (مبنای فقهی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای)
1- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب چهارشنبه 25 مرداد 1402 شمسی برابر با 16 آگوست 2023 میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
2- در غروب پنجشنبه 26 مرداد 1402 شمسی (و 30 محرّم 1445 قمری در ایران) برابر با 17 آگوست 2023 میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم مسلّح دیده می‌شود و جمعه 27 مرداد 1402 شمسی برابر با 18 آگوست 2023 میلادی، روز اوّل ماه صفر 1445 قمری خواهد بود.
***
مبنای ششم: مبنای «کفایت رؤیت هلال با چشم مسلّح» و «کفایت رؤیت در نقاطی که در بخشی از شب با هم مشترک‌اند» (مبنای فقهی حضرات آیات عظام فاضل لنکرانی(ره)، سیّدکاظم حائری، نوری همدانی)
1- رؤیت هلال با چشم مسلّح در غروب چهارشنبه 25 مرداد 1402 شمسی برابر با 16 آگوست 2023 میلادی، در سراسرِ ایران، ناممکن است.
2- امّا در غروب چهارشنبه 25 مرداد 1402 شمسی برابر با 16 آگوست 2023 میلادی، رؤیت هلال با چشم مسلّح در محدوده‌های آبی و صورتی‌رنگ نقشۀ یک (بخش‌هایی از مرکز و شرق اقیانوس آرام) محقّق می‌شود؛ و اگرچه نیمۀ غربی ایران با نقاط مرزی در شرق محدودۀ رؤیت هلال، در بخشی از شب اشتراک دارد؛ امّا رؤیت هلال در این نقاط مرزی، اطمینانی نیست و نیازمند استهلال است.
3- در غروب پنجشنبه 26 مرداد 1402 شمسی برابر با 17 آگوست 2023 میلادی، هلال در سراسر ایران با چشم مسلّح دیده می‌شود و جمعه 27 مرداد 1402 شمسی برابر با 18 آگوست 2023 میلادی، روز اوّل ماه صفر 1445 قمری خواهد بود.
***
یادآور می‌شود که آغاز ماه صفر، بیش از تأثیری که در تعیین روز اربعین حسینی دارد، در پایان‌بخشی به «ماه‌های حرام و بحث تغلیظ و افزایش دیه» نقشی تعیین‌کننده دارد.
***
برای مطالعه مبانی فقهی مربوط به «رؤیت هلال» و «اتّحاد افق»، خواندن مطالب زیر پیشنهاد می‌شود:
http://aasemaan25.blog.ir/post/Royat-Helal-Ofoq
http://aasemaan25.blog.ir/post/Helal-Chashm-Ofoq
پی‌نوشت:
*: 1. هدف این وبلاگ، بیان ساده و کوتاه و قابل فهم مطلب برای عموم است و اعداد فنّی و محاسباتی مربوط به «زمان غروب خورشید و ماه، سمت و ارتفاع خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای آن دو، فاز ماه و ...» عمداً ذکر نمی‌شود؛ وگرنه همۀ اعداد با نرم‌افزار محاسبه شده و کپی‌پیستِ آنها کاری ندارد.
2. به‌علّت کمبود وقت نگارنده، گزارش‌های استهلال در وبلاگ درج نمی‌شود.